انحصار وراثت چیست؟-مدارک،مدت و هزینه ها

در فرآیند انحصار وراثت ، تعداد وراث فرد متوفقی و میزان ارثیه آن‌ها مشخص است. مشاوره حقوقی حصروراثت به خصوص در خانواده‌هایی که دارای جمعیت زیاد هستند، بسیار پیچیده و نیازمند دانش کافی است که می‌بایست از وکیل متبحر استفاده شود.

وکیل متخصص در پروندهای وراثتی

براساس قانون مالیات های مستقیم، وراث یک فرد به سه طبقه زیر تقسیم می شوند : طبقه اول : پدر ، مادر ، شوهر ، زن ، فرزندان و اولاد فرزندان طبقه دوم : اجداد ، خواهر ، برادر و فرزندان آنها طبقه سوم : عمو ، عمه ، دایی ، خاله و فرزندان آنها
موضوع این مقاله را از دیدگاه سایت وکیل خلیلیان – وکیل پایه دادگستری – مورد بررسی و کنکاش قرار می دهیم

یک پدیده اجتماعی حقوقی است که بسیاری از مردم در دادگاهها و روابط خانوادگی با آن درگیر هستند و با داشتن اطلاعات کامل و اشنایی با قوانین آن به چهارچوب مناسبی در حل مشکلات در این باره خواهند رسید.

انحصار وراثت یعنی چه

بعد از فوت هر فرد با توجه به یکپارچه شدن سیستم های اطلاعاتی موجود در کشور بلافاصله  شناسنامه فرد باطل و گواهی فوت صادر میگردد ودر حقیقت از این لحظه به بعد هر گونه دخل و تصرف در اموال متوفی اعم از منقول و غیر منقول ممنوع است و در اینجاست که افرادی که خود را دارای نسبت با متوفی میدانند اعم از سببی  ( زوج و زوجه ) و نسبی ( پدرو مادر  فرزندان خواهرو برادر و…… ) میدانند

و فی الواقع خود را ورثه متوفی و محق در دارا شدن و تملک اموال متوفی میدانند باید نسبت به اخذ گواهی حصر وراثت اقدام نموده که به واسطه این گواهی تعداد ورثه حین فوت محرز و معیین می گردد در حقیقت رکن اساسی گواهی حصر وراثت تعیین ،  مشخص ومحدود کردن ورثه متوفی است و فایده آن از این جهت است که بعضا شاهد این موضوع هستیم که که متوقی در طول زندگی خود چندین ازدواج اعم از دایم و موقت داشته و طبیعتا فرزندان دیگری نیز جز آنچه اطرافیان او می شناسد داشته که صدور این گواهی ابزاری  است در جهت احراز وراث و معین ومشخص کردن آنها .

مالیات بر ارث

مراحل اخذ گواهی حصروراثت چیست ؟

قدم اول: تهیه فرم های مخصوص

اولین مرحله برای دریافت گواهی انحصار وراثت این است که فرم مخصوص درخواست این گواهی را تهیه کنید، از کجا؟ یک راست باید به شوراهای حل اختلاف بروید. اینکه به کدام شعبه شورا بروید هم مهم است. شما باید به شورای حل اختلاف شهری بروید که آخرین اقامتگاه متوفی بوده است. در اینجا می‌توانید فرم مخصوص را دریافت کنید. در این فرم باید اسامی افرادی که از متوفی ارث می‌برند را با مشخصات کامل و نسبت آنها با مرحوم بنویسید. کار با پر کردن همین فرم تمام نمی‌شود بلکه شما باید به ۲ محل دیگر برای تکمیل مدارک خود مراجعه کنید و دوباره با این فرم به شورای حل اختلاف برگردید.

قدم دوم: تایید وراث

در این مرحله باید سری به یک دفتر اسناد رسمی بزنید که معمولا در هر محله‌ای پیدا می‌شود. شما فرمی که از شورای حل اختلاف گرفته‌اید را به همراه گواهی فوت متوفی و همچنین اصل و کپی‌شناسنامه و کارت ملی‌ تمام وارثان باید به یک دفتر اسناد رسمی ببرید. یادتان باشد که در این مرحله ۲ شاهد هم که وارثان را می‌شناسند باید همراهتان باشند. در حقیقت این مرحله برای این است که دفتردار، شهادت‌نامه‌ای را تنظیم کند و شاهدان با دادن امضا و گواهی، وراث متوفی را به‌طور رسمی در همان فرم مخصوص تأیید کنند. این فرم ثبت‌شده، یکی از مدارکی است که شوراهای حل اختلاف در گام‌های بعدی از شما می‌خواهند.

قدم سوم: مشخص نمودن مالیات متعلقه به اموال متوفی

باید تکلیف اموال و دارایی‌های فرد متوفی هم در این مرحله مشخص شود. وارثان باید فهرستی از اموال منقول و غیرمنقول باقی‌مانده تهیه کنند. بعد یکی از وراث باید به اداره دارایی مراجعه کند تا تکلیف مالیات بر ارث مشخص شود. این مالیات براساس قوانینی مشخص محاسبه می‌شود  ( نکته ایی که ذکر آن را ضروری میدانم این است که در این مرحله ورثه باید لیستی از اموال متوفی اعم از منقول و غیر منقول را در فرم مخصوصی که اظهارنامه نامیده می شود پر نموده ولی نکته قابل توجه اینکه نحوه ارائه صورت دارایی متوفی به اداره دارایی با توجه به اینکه هدف غایی وراث مشخص کردن مالیات متعلقه به اموال مختلف متوفی و درنهایت پرداخت وآزاد کردن اموال مربوطه است خیلی مهم می باشد

چرا که اشراف بر پاره ایی مسائل و قوانین مربوطه در این خصوص تاثیر قابل توجهی در  کاهش مالیات بر ارث متعلقه دارد که بنده در قسمت های دیگر به طور جزئی در این خصوص ارائه اطلاعات نموده بدیهی است  تجربیات یک مشاور مالیاتی متبحرتاثیر قابل توجهی در کاهش مالیات بر ارث متعلقه دارد . فقط یادتان باشد که این مالیات براساس اینکه وراث چه نسبتی با متوفی دارند دریافت می‌شود.(در انتهای این مقاله می‌توانید با طبقه‌بندی وراث آشنا شوید.) بعد اداره دارایی به شما رسیدی می‌دهد که این رسید هم برای گرفتن گواهی انحصار وراثت لازم است.

قدم چهارم: مراجعه به شورای حل اختلاف

فرم مخصوص انحصار وراثت که با امضای همه وراث و شاهدان در یکی از دفاتر اسناد رسمی ثبت شده، کپی برابر اصل شناسنامه وراث، گواهی فوت متوفی، کپی برابر اصل عقدنامه همسر متوفی، دادخواست گواهی حصر وراثت و رسید گواهی مالیاتی یا همان مالیات بر ارث، مدارک مهمی هستند که شما باید تهیه کرده باشید و آنها را به یکی از شوراهای حل اختلاف تحویل دهیدالبته در این خصوص باید عرض کنم با توجه به الکترونیکی شدن خدمات قضایی در کشور و اتصال شوراهای حل اختلاف به این سیستم دیگر نیاز به مراجعه مستقیم به شورای حل اختلاف نیست بلکه با ارائه مدارک فوق الذکر به شعب دفاتر خدمات الکترونیک قضایی امکان ثبت دادخولست حصر وراثت وجود دارد. یادتان باشد که حتما اصل شناسنامه وراث را به همراه داشته باشید. نکته دیگر هم این است که لازم نیست همگی ورثه شال و کلاه کنید و به شورای حل اختلاف بروید، یک نفر از وراث هم برای ارائه مدارک و دادخواست به شورای حل اختلاف‌برودکفایت می‌کند.

قدم پنجم:  در این مرحله نیلزی به حضور شما و یا نماینده قانونی شما نیست

کار صدور گواهی انحصار وراثت را از این مرحله به بعد باید به شورای حل اختلاف بسپارید. حالا نوبت همان آگهی معرفی رسیده که احتمالا ‌در مورد آن چیزی شنیده‌اید و یا آن را در یکی از روزنامه‌ها دیده‌اید. مرجع قضایی پس از ملاحظه اسناد و مدارک که ارائه داده‌اید و با هزینه شما در یک روزنامه کثیرالانتشار، تقاضای شما را آگهی می‌کند تا اگر شخص متوفی، وارث دیگری داشته باشد با ملاحظه این آگهی به دادگاه مراجعه کند. پس از گذشت یک‌ماه از تاریخ نشر آگهی درصورتی که کسی به آن اعتراض نکند، بدون تشکیل جلسه رسیدگی و دعوت از وراث، گواهی حصر وراثت صادر خواهد شد.

 قدم ئششم:  چه افرادی حق اعتراض به گواهی حصر وراثت را دارند ؟

۲ گروه می‌توانند به گواهی انحصار وراثت صادر شده اعتراض کنند و دادگاه هم باید با تشکیل جلسه‌ای دیگر، تکلیف را مشخص کند. یکی از کسانی که می‌تواند اعتراض کند دادستان قضایی است؛ یعنی این دادستان اگر تشخیص دهد که فرد فوت شده وارثی ندارد و درخواست ارائه شده بی‌اساس است، می‌تواند به صدور این گواهی اعتراض کند. گروه دوم هم افرادی هستند که فکر می‌کنند نامشان باید در میان وراث باشد و نیست یا گواهی حصر وراثت به زیان آنها صادر شده است. به هر حال هر یک از این ۲ گروه باید اعتراض خود را اعلام کنند و حق دارند که از رأی دادگاه، تقاضای تجدیدنظر کنند.

 قدم هفتم:   تقسیم ارث

با داشتن گواهی می‌توانید به شکل کاملا قانونی، سراغ تقسیم ارث بروید. بانک‌ها هم با وجود این گواهی به شما اجازه برداشت از حساب شخص متوفی را خواهند داد. فقط دانستن یک نکته در این زمینه مهم است؛ یادتان باشد درصورت متعدد بودن تعداد وراث، یا باید همه در زمان طلب اموال متوفی حضور داشته باشند یا اینکه همه وراث به یکی از ورثه‌‌، وکالت رسمی و محضری بدهند که به‌دنبال جمع‌آوری اموال برود. مسلما روش دوم از نظر صرف زمان و پیگیری کارها بسیار بهتر است. ملکی هم که به نام متوفی در اداره املاک ثبت شده باشد، با ارائه گواهی حصر وراثت، به نام همه وارثان ثبت خواهد شد.

نکات مهم و کاربردی در مورد گواهی حصر وراثت :

•  انواع گواهی حصر وراثت : درصورتی که ارزش ماترک متوفی کمتر ازسه میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف بدون انتشار آگهی و دعوت از ورثه، در جلسه فوق‌العاده با توجه به اسناد و مدارک ارائه شده، گواهی انحصار وراثت را صادر می‌کند. که در اینجا باید عرض کنم چنین گواهی حداکثر ظرف 10روز کاری قابلیت صدور را دارد . ولی در صورتی که اموال متوفی بیشتر از 3 میلیون تومان باشد که غالب موارد به این شکل است حداقل زمان لازم برای صدور چمین گواهی 60 روز کاری می باشد زیرا در چنین مواردی حداقل 32 روز از زمان نشر آگهی باید بگذرد
• اگر در زمانی که فردی فوت می‌کند، همسر او باردار باشد نمی‌توان گواهی حصر وراثت گرفت؛ یعنی اگر بچه‌ای درصورت زنده متولد شدن از متوفی ارث ببرد، باید صبر کرد تا این بچه به دنیا بیاید.
• آیا اخذ گواهی حصر وراثت در قبل و بعد سال 1395 تغییراتی داشته ؟  در این خصوص باید عرض کنم که قانون جدید مالیاتهای مستقیم که از ابتدای سال 1395 تغییر نمود باعث ایجاد تغییراتی در اخذ گواهی حصر وراثت نیز شد به این شکل که در خصوص افراد فوت شده از ابتدای سال 1395 برای اخذ گواهی حصر وراثت نیاز نیست در ابتدا به اداره دارایی مربوطه مراجعه و لیست اموال متوفی را ارائه نمود در حالی که در مورد افراد فوت شده قبل سال 1395 برای اخذ گواهی حصر وراثت وراث و یا نماینده قانونی آنها در ابتدا باید به اداره دارایی مربوطه مراجعه ولیست اموال متوفی را اعم از منقول و غیر منقول به دارایی ارائه دهد و اظهارنامه را که فرم مخصوصی در این زمینه می باشد را پر نماید نکته قابل توجه اینکه نقطه مهم قضیه همین جا است چرا که نحوه ارائه اموال متوفی به اداره دارایی با توجه به نکات ظریفی که قانون در این خصوص دارد تاثیر قابل توجهی در میزان مالیات بر ارث متعلقه به اموال متوفی دارد چرا که بدیهی است همه افراد از ظرافت ها و نکات قانونی و حتی بعضا معافیتهای مالیاتی بی اطلاع بوده که باید عرض کنم وجود یک مشاور مالیاتی با تجربه در اینخصوص می تواند کمک قابل توجهی در کاهش مالیات بر ارث متعلقه داشته باشد چیزی که بنده در مقالات دیگر منتشر شده در سایت تحت عنوان تغییرات قانون مالیاتهای مستقیم در قبل و بعد سال 1395 و همهینطور در مبحث نرخ ودرصد های مالیاتی و معافیت های مالیاتی به کرات اشاره نموده ام
• نکته قابل توجه دیگر اینکه با توجه به متعدد بودن ورثه و اختلاف نظرهای شدیدی که معمولا بین وراث وجود دارد بهتر آن است که وراث از بین خود یک نفر را به عنوان نماینده انتخاب و به او اعطای وکالت البته صرفا در محدوده پیگیری امور اداری داده و دیگر نیاز نیست در  این مسیر پیچیده و طولانی  همگی حضور داشته باشند و البته وجود یک مشاور مالیاتی با تجربه می تواند کمک قابل توجهی به وراث در کوتا ه کردن زمان و پرداخت هرچه کمتر مالیات بر ارث متعلق نماید .

طبقات وراث طبق شرع و نص صریح قانون مدنی به شرح زیر می باشند :

1. وراث طبقه اول که عبارتند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد.
2. وراث طبقه دوم که عبارتند از: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها.
3. وراث طبقه سوم که عبارتند از: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها.

اگر در هر طبقه‌ای حتی یک نفر از ورثه در حال حیات باشد سبب می‌شود هیچ ارثی به دیگر طبقات‌ تعلق نگیرد. اگر در اصطلاحات حقوقی به کلمه «ترکه» یا «ما ترک» برخوردید بدانید که به معنی همان ارث یا دارایی فرد فوت شده است. این اصطلاح با اقتباس از آیه: «للرجال نصیب مما ترک الوالدان» به‌کار برده می‌شود. اینکه هر فرد از شخص متوفی چقدر ارث می‌برد بستگی به این دارد که فرد در چه طبقه‌ای از وراث قرار دارد.  و اینکه هر کدام از طبقات به چه میزان ودرصد  باید مالیات بر ارث به دولت پرداخت نمایند در مقالات دیگر منتشره در سایت منعکس می باشد

هزینه انحصار وراثت چند هزار تومان است؟

این هزینه بدون هزینه وکیل ، مبلغ 130 هزار تومان است. در واقع پرداخت مبلغ حدود ۱۳۰هزار تومان در دفتر خدمات الکترونیک قضایی که توسط دولت بعنوان هزینه دادرسی دریافت می شود.

برخی سوالات شما